رابطه طلاق و اعتیاد چیست؟
هیچکس با این پیش فرض که روز طلاق خواهم گرفت، ازدواج نمی کند. همه ما برای داشتن زندگی شاد و خوشحال تلاش فراوانی خواهیم کرد و این تلاش را نیز از همسر خود به همین میزان توقع داریم.
متاسفانه بسیاری از افراد (هم مرد و هم زن) با سقوط در ورطه اعتیاد این زندگی خوشایند را برای خود و خانواده شان سخت می کنند.
اعتیاد یک همسر می تواند فشار باورنکردنی بر هر ازدواجی وارد کند. وقتی یکی از همسران اعتیاد دارد، خواه مشکل الکل، مواد مخدر، قمار یا هر چیز دیگری باشد، همسر دیگر نیز رنج میبرد. به خاطر اهمیت این موضوع در متن حاضر رابطه طلاق و اعتیاد را بررسی می کنیم.
اعتیاد و انواع آن
اعتیاد، به ویژه سوء مصرف مزمن مواد، یکی از دلایل رایج شکست ازدواج ها است. در واقع بر اساس برخی برآوردها، اعتیاد شایع ترین علت طلاق پس از خیانت و بدرفتاری است.
همچنین به عنوان یک بیماری پیچیده شناخته شده است که با نزدیک به یک قرن مطالعه علمی، به محققان کمک کرده است تا به درک عمیق تری درباره نحوه عملکرد آن دست پیدا کنند.
این تحقیق با تغییر مهمی در نحوه صحبت ما در مورد اعتیاد به اوج خود می رشد. امروزه اعتیاد به عنوان یک بیماری ای طبقه بندی می شود که بر مغز تأثیر می گذارد، نه یک شکست یا حتی انتخاب شخصی.
اکثر مردم وقتی در مورد اعتیاد صحبت می کنند، مصرف مواد مخدر را در ذهن دارند، اما می دانیم این تنها نوع اعتیاد نیست.
امروزه اکثر متخصصان دو نوع اعتیاد را می شناسند:
- اعتیاد به مواد شیمیایی: این دسته به اعتیادی که شامل استفاده از مواد است اشاره دارد.
- اعتیاد رفتاری: این مورد به اعتیادی اشاره دارد که شامل رفتارهای اجباری است. این موارد رفتارهای مداوم و تکراری هستند که شما انجام می دهید حتی اگر هیچ سود واقعی نداشته باشند.
توضیح مختصر اعتیاد به مواد شیمیایی
صحبت در مورد اعتیاد به مواد شیمیایی می تواند دشوار باشد زیرا اغلب در مورد اینکه چه چیزی باعث سوء مصرف مواد، وابستگی و اعتیاد می شود سردرگمی وجود دارد.
در سال های اخیر، کارشناسان این امر نیز استفاده از اصطلاح «اختلال مصرف مواد» را به جای «اعتیاد به مواد» توصیه می کند.
این طبقه بندی شامل معیارهای تشخیصی بیشتری است تا به متخصصان مراقبت های بهداشتی کمک کند، بین موارد خفیف، متوسط و شدید تمایز قائل شوند.
علائم شایع اختلال مصرف مواد عبارت‌اند از:
- میل شدید به مصرف مواد به اندازه ای است که بر توانایی شما برای فکر کردن به چیزهای دیگر تأثیر می گذارد
- نیاز به استفاده بیشتر از ماده برای تجربه اثرات مشابه
- ناراحتی و استرس زیاد زمانی که نمی توان به راحتی به ماده دسترسی پیدا کرد
- مشکل ضعف در مدیریت کار، مدرسه یا مسئولیت های خانگی به دلیل مصرف مواد
- مشکلات واضح در دوستی یا روابط مرتبط
- صرف زمان کمتری برای فعالیت هایی که قبلا از آنها لذت می بردید
- ناتوانی در توقف مصرف این ماده
همچنین برخی از رایج‌ترین مواد اعتیادآور عبارت‌اند از:
- الکل
- مواد افیونی، از جمله هروئین و همچنین داروهای مسکن تجویزی مانند اکسی‌کدون و مورفین
- شاهدانه
- نیکوتین
- آمفتامین ها
- کوکائین
- مت آمفتامین
توضیح مختصر اعتیاد رفتاری
در مورد مفهوم اعتیادهای رفتاری و اینکه آیا آن ها واقعا اعتیاد هستند یا خیر، اختلاف نظر وجود دارد. با این حال، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) اکنون دو اعتیاد رفتاری را تشخیص می دهد:
- اعتیاد به قمار (و رفتارهای نامتعارف)
- اختلال بازی اینترنتی
در حالی که اکثر متخصصان پزشکی بر این باورند که برخی از الگوهای رفتاری می توانند در طول زمان مشکل ساز شوند، اما هنوز بحث هایی در مورد این موارد وجود دارد که:
- نقطه ای که رفتارها به اعتیاد تبدیل می شود کجاست
- رفتارهای خاصی که می تواند اعتیاد آور شود کدام‌اند
به عنوان مثال، برخی ممکن است موافق باشند که اعتیاد به خرید، رابطه جنسی و ورزش در افراد وجود دارد، اما این ایده که مردم می توانند به فیس بوک معتاد شوند را زیر سؤال ببرند.
با این حال، علائم کلی یک اعتیاد رفتاری بالقوه عبارت‌اند از:
- صرف زمان زیادی برای درگیر شدن در رفتار
- اصرار به درگیر شدن در این رفتار حتی اگر بر زندگی روزمره، مسئولیت ها یا روابط تأثیر منفی بگذارد
- استفاده از رفتار برای مدیریت احساسات ناخواسته
- پنهان کردن رفتار یا دروغ گفتن به دیگران در مورد زمان صرف شده برای آن
- مشکل در اجتناب از رفتار
- تحریک پذیری، بی قراری، اضطراب، افسردگی یا سایر علائم از این دست
- احساس اجبار به ادامه رفتار حتی زمانی که باعث ناراحتی می شود
همچنین اعتیادهای رفتاری رایج که افراد اغلب به دنبال درمان و سایر حمایت های حرفه ای برای رفع آن هستند عبارت‌اند از:
- اعتیاد به خرید
- اعتیاد به ورزش
- اعتیاد به غذا
- اعتیاد جنسی
- اعتیاد به تلویزیون
- اعتیاد به فیس بوک (رسانه های اجتماعی)
چگونه اعتیاد می تواند یک ازدواج را از بین ببرد؟
در کشور ما بسیاری از افراد متأهل وجود دارند که یا معتاد هستند یا با فردی که با اختلال مصرف مواد (SUD) دست و پنجه نرم می کند، در ارتباط هستند.
راه های زیادی وجود دارد که اعتیاد یکی از همسران می تواند به همسر دیگر آسیب برساند و پیوندهای زناشویی را از بین ببرد. این موارد به شرح زیر هستند:
از دست دادن اعتماد
افراد مبتلا به اعتیاد تمایل دارند به همسرشان در مورد شدت اعتیادشان دروغ بگویند. مقدار پولی را که برای پرداخت آن خرج می کنند، پنهان کرده و وعده های تغییر رفتارشان را زیر پا بگذارند.
این عدم صداقت با گذشت زمان، اعتماد متقابل را که در هر رابطه ای ضروری است، از بین می برد. همسرانی که به رابطه جنسی یا پورنوگرافی اعتیاد دارند نیز ممکن است مرتکب زنا شوند یا خیانت کنند که این یکی دیگر از موارد نقض اعتماد است.
بار مالی
علاوه بر از بین رفتن صداقت میان طرفین، همسران مبتلا به اعتیاد ممکن است پول زیادی خرج کنند. پس انداز خود را هدر دهند و حتی برای خرید مواد مصرفی خود، بدهی زیادی داشته یا اموال خود را بفروشند.
آن ها ممکن است در محل کار خود از دیگران عقب بمانند و شغل خود را از دست بدهند. ممکن است مرتکب جنایاتی شوند – مانند سرقت – که ممکن است مستلزم پرداخت وثیقه، پرداخت جریمه و هزینه های قانونی باشد.
عواقب مالی اعتیاد می تواند برای یک زوج متأهل فاجعه بار باشد، به ویژه اگر در حال تربیت فرزندان خود باشند.
ناراحتی عاطفی و سوء استفاده
زندگی روزمره در زمان ازدواج، با یک فرد مبتلا به اعتیاد می تواند یک مصیبت عاطفی باشد. همسران ممکن است تحت فشار مراقبت از شریک زندگی خود که دارای اعتیاد است، تحت فشار قرار بگیرند.
ممکن است آن ها همیشه این ترس را با خود داشته باشند که همسرشان رفتار خطرناک یا غیرمنطقی از خود نشان دهد. بدتر از آن، بین سوء مصرف مواد و خشونت خانگی همبستگی وجود دارد.
به عنوان مثال، وقتی اعتیاد به الکل ازدواج را خراب می کند، احتمال اینکه یکی از همسران قربانی آزار خانگی شود به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. بسیاری از موارد خشونت خانگی به هماره اعتیاد شوهر به الکل و مواد مخدر گزارش شده است.
اعتیاد چگونه بر روند طلاق تأثیر می گذارد؟
با توجه به ماده 23 قانون حمایت از خانواده «دفاتر رسمی ازدواج باید پیش از ثبت نکاح گواهی صادر شده از سوی پزشکان و مراکز مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دال بر عدم اعتیاد به مواد مخدر و عدم ابتلای به بیماری های موضوع این ماده و یا واکسینه شدن طرفین نسبت به بیماری های مذکور را از آنان مطالبه و بایگانی کنند».
مطابق با تبصره این ماده «چنانچه گواهی صادر شده بر وجود اعتیاد و یا بیماری دلالت کند، ثبت نکاح در صورت اطلاع طرفین بلامانع است». البته این موضوع در بیشتر موارد از نظر زوجه پوشیده می ماند و در نهایت منجر به جدایی آن ها می شود.
اکثر افرادی که در نهایت طلاق می گیرند، به طور متوسط از دو سال قبل، شروع روند تصمیم گیری را در نظر می گیرند.
هنگامی که یک زوج تصمیم به پایان ازدواج خود می گیرند، همسران و وکلای آن ها برای حل و فصل مواردی چون حضانت، نفقه فرزند، نفقه همسر و تقسیم دارایی مذاکره می کنند. اگر شرایط توافق باید در دادگاه تعیین شود، روند طلاق بسیار سریع تر انجام می شود.
اگر زوجین دارای فرزند باشند، قاضی می‌تواند حضانت کامل فرزند را به همسر غیر معتاد، اعطا کند و از حق ملاقات والدین دیگر خودداری کند. البته این مهم به این شرط است که دیدار فرزند با والدین معتاد، موجب اذیت و آزار او را فراهم کند.
در اصل بنا بر ماده 41 قانون حمایت از خانواده «هرگاه دادگاه تشخیص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداری و سایر امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است یا در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند و یا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذی حق شود، می تواند در خصوص اموری از قبیل واگذاری امر حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر با پیش بینی حدود نظارت وی با رعایت مصلحت طفل تصمیم مقتضی اتخاذ کند».
آیا وقتی یکی از همسران اعتیاد دارد طلاق اجتناب ناپذیر است؟
طلاق تجربه سختی برای کل خانواده است. در حالی که اعتیاد بار سنگینی بر دوش ازدواج است و گاهی ممکن است طلاق تنها راه حل باشد.
درمان اعتیاد می تواند راه حلی جایگزین برای برخی از زوجین به حساب آید. با کمک افراد حرفه ای و حمایت خانواده و دوستان، فردی که تحت درمان قرار می گیرد، می تواند از اعتیاد بهبود یابد و به طور بالقوه ازدواج خود را نجات دهد.
مراکز درمانی زیادی در سراسر کشور وجود دارد که در آن کاربران می توانند از الکل و مواد مخدر سم زدایی شده و تحت درمان پزشکی قرار گیرند. بسیاری از این مراکز، روند درمانی مناسب را برای تمام اعضای خانواده ارائه می دهند.
دیده شده است که فرد معتاد در هنگام مواجه با دوستان و اقوام خود برای تشویق به ترک اعتیاد، اعتماد به نفس لازم را به دست آورده و احتمال بهبودی آنها بیشتر می شود.
مهم این است که بدانیم، اعتیاد به مرور زمان بهبود نمی یابد یا خود به خود اصلاح نمی شود. هر کسی که اعتیاد دارد می تواند بر آن غلبه کند، اما نیاز به دسترسی به سم زدایی، دارو و درمان تحت نظارت پزشکی در یک مرکز توان‌بخشی دارد.
طلاق به دلیل اعتیاد همسر چگونه است؟
فرض را بر این بگذاریم که شما به عنوان یک زن، تمام مسیر لازم برای بهبود همسر خود را در نظر داشته اید، اما او همکاری های لازم را در نظر نداشته است.
قانون این اجازه را به زن می دهد که با استناد به ماده 1130 قانون مدنی، از اصل عسر و حرج استفاده کرده و با اثبات ناخشنودی خود در ازدواج با یک فرد معتاد، جدا شود.
بند دوم تبصره این ماده اذعان دارد که «اعتیاد شوهر به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی‌که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است. در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک، مجددا به مصرف موارد مذکور روی آورد، بنا به درخواست زوجه، طلاق انجام خواهد شد».
همچنین در صورتی که مرد بند هفتم شروط ضمن عقد را امضا و تأیید کرده باشد، طلاق زن از مرد معتاد به راحتی انجام می شود.
این بند توضیح می دهد که در صورت «ابتلای زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه بر اساس زندگی خانوادگی خلل آور و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد» می تواند موجب طلاق طرفین شود.
سابقه زندان به خاطر اعتیاد چه تأثیری در طلاق دارد؟
زن می توان با استفاده از بند 3 ماده 1130 قانون مدنی مبنا بر «محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر» درخواست طلاق بدهد.
اعتیاد زن می تواند مانع از دیدار فرزند شود؟
خیر. در هیچ وضعیتی دیدار مادر و فرزند مانعی ندارد. مگر اینکه به تشخیص افراد ذی صلاح این دیدار به مصلحت فرزند نباشد.
آیا اعتیاد زن او را از گرفتن مهریه منع می کند؟
خیر. مهریه حق هر زنی است و اعتیاد وی نمی تواند این حق را از او سلب کند.
