عده زن در طلاق و طلاق توافقی چگونه است؟
مطمئنا همه ما یک‌بار در زندگی این عبارت را شنیده‌ایم که فلان خانم در عده است یا باید عده نگه دارد و فعلا نمی‌تواند ازدواج کند، ممکن است بپرسید عده چیست؟
به موجب ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی‌تواند شوهر دیگر اختیار کند.
انحلال عقد نکاح می‌تواند علل مختلفی داشته باشد از جمله فسخ، طلاق، فوت و بذل مدت که عده هر کدام از آن‌ها متغیر می‌باشد. بسیاری معتقدند که فلسفه و حکمت نگهداشتن عده، جلوگیری از اختلاط نسل است.
ازدواج در دوران عده
اگر زنی در مورد تأیید با مردی ازدواج کند و وضعیت ازدواج آن‌ها چگونه است؟ همانطور که پیشتر ذکر شد به موجب قانون مدنی زن نمی‌تواند در مدت عده با مرد دیگری ازدواج کند.
اگر چنین کند، آن ازدواج باطل است. لازم به ذکر است که اگر زن و مرد با آگاهی از این امر که ازدواج در دوران عده باطل است اقدام به این امر نمایند، برای همیشه نسبت به یکدیگر حرام می‌شوند.
انواع عده
همانطور که می‌دانید عده مدتی است که پس از انحلال رابطه زوجیت شروع می‌گردد. در ادامه به انواع عده زن می‌پردازیم.
عده زن در طلاق رجعی
اگرچه پیشتر ذکر شد که فلسفه نگه داشتن عده جلوگیری از اختلاط نسل است اما در عده طلاق اهداف دیگری از جمله مهلت و فرصتی برای تفکر و شروع دوباره زندگی خانوادگی نیز مستتر است.
تقویم به منظور تقویت این اثر می‌توان به ماده 1148 قانون مدنی استناد نمود. در واقع قانونگذار به مرد مهلت داده است که اگر نوع طلاق رجعی باشد در مدت عده به زن رجوع نماید و رابطه زناشویی را از سر بگیرد. ممکن است از کیفیت رجوع بپرسید که چگونه است یا با چه الفاظی باید صورت بگیرد.
لازم به ذکر است که رجوع تشریفات و آداب خاصی ندارد. هرگاه مرد در مدت عده با هر لفظ یا عملی رجوع نماید، می‌تواند زندگی مشترک را مجددا شروع کند و رضایت زوجه نیز در این خصوص شرط نیست.
مدت عده در طلاق رجعی به موجب ماده ۱۱۵۱ سه طهر است مگر اینکه زن با اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت عده او ۳ ماه است. شایان توجه است که در این مدت زن در حکم زوجه محسوب می‌شود.
همچنان حقوق مالی و وظایف زناشویی نسبت به یکدیگر دارند. به عنوان مثال؛ زن کما فی السابق مستحق نفقه است و حتی در صورت فوت هر یک از طرفین دیگری از او ارث میبرد.
عده طلاق توافقی
طلاق توافقی، همانطور که از نامش پیداست جدایی و انحلال رابطه زناشویی با توافق یکدیگر است. به موجب ماده ماده ۱۱۵۱ قانون مدنی عده طلاق توافقی سه طهر است مگر اینکه زن با اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت عده او ۳ ماه است.
منظور از سه طهر این است که زن بعد از جاری شدن صیغه طلاق سه مرتبه عادت ماهیانه ببیند و پاک شود. در واقع به سومین پاکی ناشی از عادت ماهیانه بعد از صیغه طلاق، سه طهر میگویند.
لازم به ذکر است که در طلاق توافقی مرد حق رجوع به ن را ندارد و زن نیز در حکم زوجه محسوب نمی‌شود؛ بنابراین هیچ یک از حقوق مالی و تکالیف زناشویی نیز محقق نمی‌گردد.
عده زن حامله
گاهی ممکن است زن هنگام جدایی باردار باشد. در این موارد عده زن هنگام طلاق سه ماه نیست. در این خصوص قانونگذار قائل به تفکیک شده است و معتقد است عده زن باردار طولانی‌ترین مدت است.
یعنی اگر تا زمان وضع حمل کمتر از سه ماه مانده باشد، عده زن باردار نیز همانند سایر زنان 3 طهر است اما اگر تا زمان وضع حمل بیشتر از سه ماه مانده باشد، مثلا پنج ماه مانده باشد باید تا زمان وضع حمل صبر کند.
ماده ۱۱۵۳ قانون مدنی نیز صراحتا عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد زن حامله تا وضع حمل است.
زنان فاقد عده طلاق
ممکن است دیده یا شنیده باشید که برخی از زنان بعد از انحلال عقد نکاح ملزم به نگهداری عده نیستند.
در واقع به موجب ماده 1155 قانون مدنی نگهداشتن عده برای برخی از زنان ضروری نیست زیرا هیچ شائبه‌ای و تردیدی نسبت به بارداری و اختلاط نسل آن‌ها وجود ندارد.
زنان فاقد عده به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- زن یائسه
- زنی که تا زمان جدایی رابطه جنسی با همسر خود نداشته است.
اما توجه داشته باشید که زنان فاقد عده فقط نسبت به عده طلاق معاف هستند و الزامی به نگه داشتن آن ندارند اما اگر شوهر آنان فوت کند ملزم به نگه داشتن عده هستند.
ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی نیز صراحتا مقرر داشته است: «زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع نشده و همچنین زن یائسه نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح ولی عده وفات در هر دو مورد باید رعایت شود.»
احکام عده وفات
وفات نیز یکی دیگر از عواملی است که باعث انحلال رابطه زناشویی می‌گردد. در واقع زن با فوت شوهر خود نیز باید عده نگه دارد. قابل توجه است که عده وفات با عده طلاق کمی متفاوت است.
تفاوت آن‌ها از دو جنبه قابل بررسی است:
- اول از جهت مدت، بدین ترتیب که عده وفات بیشتر و طولانی‌تر از عده طلاق می‌باشد.
- دوم مصداق است بدین معنا که عده وفات شامل زنان یائسه و زنانی که در دوران زندگی مشترک، رابطه جنسی برقرار نکرده‌اند نیز می‌شود اما نگهداشتن عده طلاق در این دو دسته زنان واجب نیست.
همچنین قابل توجه است که از نظر برخی، هدف و فلسفه نگهداری عده وفات با عده طلاق نیز متفاوت می‌باشد.
در واقع آن‌ها معتقدند هدف از عده طلاق، جلوگیری از اختلاط نسل می‌باشد در حالی که هدف از عده وفات احترام به مرد و حرمت و وفاداری زن به مرد می‌باشد.
در خصوص مدت عده وفات لازم به ذکر است که به استناد ماده 1154 قانون مدنی زن چه در نکاح دائم جه در نکاح موقت شوهرش فوت کند باید عده وفات نگه دارد و این مدت برابر 4 ماه و 10 روز می باشد مگر آن که زن باردار باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل است.
در واقع نسبت به زن باردار همانطور که در فوق بیان شد طولانی‌ترین مدت را ملاک قرار می‌دهیم.
عده زنی که شوهرش مفقودالاثر است
گاهی ممکن است انحلال رابطه زناشویی از طریق طلاق یا فوت محقق نشود بلکه با غیبت شوهر محقق شود. بدین ترتیب که شوهر برای یک مدت مشخصی مفقودالاثر باشد و اثری از او نباشد.
در اینگونه موارد قانونگذار به منظور حمایت از زنان و تعیین تکلیف آن‌ها قانونی را وضع نموده که بتوانند با مراجعه به دادگاه طلاق بگیرند ولی در خصوص عده این زنان نکته‌ای قابل توجه است.
اگرچه آن‌ها به حکم قانون طلاق می‌گیرند اما عده‌ای که نگهداری می‌کنند عده وفات است نه طلاق. این موضوع به موجب ماده 1156 قانون مدنی تایید شده است.
بدین صورت که مقرر داشته: زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق عده وفات نگاه دارد.
حکم ازدواج در زمان عده زن
برای تحقق امر مقدس ازدواج فی‌مابین زن و مرد باید شرایطی وجود داشته باشد. از جمله آن‌ها می‌توان به در عده نبودن زن اشاره داشت.
به موجب ماده 1050 قانون مدنی هر کس زن شوهردار را با علم به وجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که در عده طلاق و یا در عده وفات است با علم به عده و حرمت نکاح برای خود عقد کند عقد باطل و آن زن مطلقا بر آن شخص حرام موبد می‌شود.
سایت طلاق 24 چه کمکی به ما می‌کند؟
همانطور که می‌دانید تا زمانی که یک زن در عده به سر میبرد نمی‌تواند با شخص دیگری ازدواج نماید. عده شرایط و مقررات خاص خود را دارد از جمله مدت و کیفیت آن و اینکه آیا مرد در این مدت حق رجوع دارد یا خیر.
تمام این موارد نیاز به دانش حقوقی دارد که ما در سایت طلاق 24 در این خصوص مشاوره‌ها و خدمات حقوقی متعددی را به شما ارائه می‌کنیم تا با آگاهی کامل نسبت به زندگی خود تصمیم‌گیری کنید.
